Prof. Dr. Aygün Attar / Cumhurbaşkanlığı Güvenlik ve Dış Politikalar Kurul Üyesi – Azerbaycan bizim için can kelimesi ile özdeşleşen kardeş ülkedir. Dosttur, müttefiktir, özdür. Milletçe kalbimizde özel yeri olan can Azerbaycan’ın cumhurbaşkanlığı seçimlerine sayılı günler kaldı. Alternatif enerji kaynağı kabul edilen Hazar Denizi bölgesinde petrol ve doğalgaz üretiminde temel risklerden biri, ürünün dünya pazarlarına güvenli sevkidir. Bu açıdan Azerbaycan’ın petrol ve doğalgaz ihracat rotalarını çeşitlendirme açısından avantajlı konumdadır.
Hazar gazının alternatif yollardan Avrupa’ya ihracatı, sadece Azerbaycan’ın değil, Hazar havzası ülkelerinin doğalgaz ihracat risklerini ciddi oranda azaltmış, güvenilirliğini artırmıştır. Azerbaycan, Güney Doğalgaz Koridoru ile Avrupa’ya yakıt sağlayarak Avrupa’nın enerji güvenliğinin istikrara kavuşmasında önemli rol oynamaktadır.
Batı ile Rusya arasındaki jeopolitik çatışma, enerji kaynaklarının jeopolitik araca dönüşmesi ortamında Avrupa’ya kesintisiz enerji akışı Batı’nın rekabet gücünü artırmıştır. Azerbaycan, İran ve Rusya gibi bölge devletleriyle çevrili olmasına rağmen Avrupa’ya karşı enerji güvenliği yükümlülüklerini yerine getirmiştir. Avrupa Komisyonu’nun Azerbaycan’ı güvenilir ortak, AB Enerji Komisyonu’nun da “Pan-Avrupa Doğalgaz tedarikçisi” olarak adlandırması tesadüf değildir.
2022 Temmuz’unda Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev ve Avrupa Komisyonu Başkanı Ursula von der Leyen’in iştiraki ile enerji alanında Stratejik Ortaklığa İlişkin Mutabakat Zaptı, Aralık ayında ise Bükreş’te “Azerbaycan, Gürcistan, Romanya ve Macaristan arasında yeşil enerji kalkınması ve nakli alanında stratejik ortaklık anlaşması” imzalanmıştır. 2022 Ekim ayında Sofya’da “Yunanistan-Bulgaristan Doğalgaz Ara Bağlantı Kısmı” (IGB) açılış töreni düzenlenmiştir. 2023 Nisan ayında Aliyev’in Bulgaristan’a yaptığı resmi ziyareti sırasında “Bulgartransgaz” (Bulgaristan), “Transgaz” (Romanya), FGSZ (Macaristan) ve “Eustream” (Slovakya) ile Azerbaycan Devlet Petrol Şirketi (SOCAR) arasında “İşbirliğinin Geliştirilmesine İlişkin Mutabakat Zaptı” imzalandı.
Azerbaycan Avrasya’nın giriş kapısı ve Doğu-Batı ulaşım koridorlarının merkezi devleti olarak değerlendiriliyor. Azerbaycan’dan geçen tarihi İpek Yolu, ülkemizin lojistik alanında kadim geleneklere sahip olduğunu göstermektedir. Azerbaycan, Bakü-Tiflis-Kars (BTQ) demiryolunun, “Kuzey-Güney”, “Doğu-Batı” Ulaşım Koridorlarının uygulayıcısı olarak öne çıkmaktadır.
Azerbaycan’ın küresel ve bölgesel jeopolitik ağırlığını artıran ana faktörlerden biri, kendine yeten bir ekonomiye, maddi ve insan kaynaklarına, milli iradeye, halk tarafından desteklenen bir hükümete, güçlü bir güvenlik sistemine ve diğer zaruri kurumlara sahip olması ve bağımsız bir iç, dış politika yürütmesidir.
Karabağ Zaferi ile azat edilmiş topraklarda yeni yatırımlar yaparak petrol dışında ülke bütçesine kaynak yaratan Azerbaycan yaşanan küresel salgın, makroekonomik istikrarsızlıklar ve İkinci Karabağ Savaşı da dahil olmak üzere krizleri ekonomik açıdan en az hasarla atlatmıştır.
Azerbaycan, enerji kaynakları açısından zengin olmasına ve dünyada enerji kaynakları ihracatçısı olarak bilinmesine rağmen yenilenebilir enerji kaynaklarının kullanımına da önem vermiştir.
Aynı zamanda AC, cari yılda BM İklim Değişikliği Çerçeve Sözleşmesi – “COP29” Taraflar Konferansı’nın 29. oturumuna da ev sahipliği yapacaktır. Bu sadece dünya toplumunun dikkatini çekmekle kalmayacak, aynı zamanda Azerbaycan’a uluslararası iklim iş birliğinde kilit oyuncu olarak yeni bir statü kazandıracaktır. Azerbaycan’ın uluslararası düzeydeki mevcut başarısını ilk göstergelerinden biri, Ermenistan ve Bulgaristan’ın Azerbaycan lehine adaylıktan çekilmesidir.
